تحلیل نوزمین ساخت در حوضه‌های شمال غرب دامنۀ سهند (آذربایجان شرقی)

ارزیابی تکتونیک فعال در هر منطقه دارای اهمیّت زیادی است. وجود گسل­های متعدد در محدودۀ کوهستان سهند، زمینۀ مناسبی را برای بررسی فعالیت­های تکتونیکی در حوضه­های این منطقه فراهم کرده است. حوضه­های آبریز اسکوچای و آذرشهرچای در شمال‌غرب کوه سهند واقع شده­اند. شواهد ژئومورفولوژیکی حوضه­های مورد بحث حاکی از ادامۀ فعالیت­های نئوتکتونیکی در دوران پلیو-کواترنر است. هدف از این پژوهش ارزیابی نسبی تکتونیک فعال منطقه با استفاده از تحلیل­های شکل­سنجی و مقایسۀ نتایج به‌دست آمده از شاخص‌های ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیکی می­باشد. در این پژوهش از شاخص‌های ژئومورفولوژیکی متعدد (AF,BS,T,SL,S,VF)، نقشه­های توپوگرافی و زمین­شناسی، نرم­افزارهای Arc GIS، Arc map، Global mapper برای تجزیه و تحلیل فعالیت­های نئوتکتونیکی منطقه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد مقادیر به‌دست آمده از شاخص‌های ژئومورفیک و بررسی شواهد ژئومورفولوژیکی حاکی از فعال بودن نئوتکتونیک با درجات مختلف در کل محدودۀ مورد مطالعه است؛ به‌طوری که فعالیت تکتونیکی در هر دو حوضۀ مورد بررسی بالاست و حوضه­ها بر اساس طبقه­بندی شاخص IATدر کلاس 2 قرار می‌گیرند. مقادیر کمّی‌ به‌دست آمده از شاخص‌های ژئومورفیک توسط شواهد ژئومورفولوژیکی همچون تغییرات شدید در نیمرخ طولی رودخانه، دیوارۀ قائم مسلط بر رودخانه، عدم تقارن رودخانۀ اصلی، عدم تقارن شبکۀ زهکشی، طول بیشتر آبراهه در سمت رودخانه، تغییر میزان عمق و پهنای بستر رودخانه و دره‌های عمیق تأیید می‌شوند. نتایج شاخص‌های مورد بررسی و شواهد ژئومورفولوژیکی حاکی از تأثیرپذیری بیشتر سامانۀ رودخانۀ حوضه­های مورد بررسی از حرکات نئوتکتونیکی جوان است. این تحلیل­ها و نتایج به‌دست آمده حاکی از ادامۀ فعالیت­های نئوتکتونیکی در منطقه است و در مجموع هر دو حوضۀ آبریز از نظر فعالیت تکتونیکی فعال تشخیص داده شد.